Jak wynika z raportu „Warsaw Crane Survey 2021” przygotowanego przez ekspertów z firmy doradczej Deloitte, w ubiegłym roku nie zostały złożone żadne nowe wnioski o pozwolenia na budowę dla projektów biurowych. Ma to wpływ na notowane obecnie liczby wydawanych pozwoleń. W 2020 r. wydano pozwolenia na realizację projektu Skanska, powstającego przy ul. Łuckiej 5/7 (dawny Impexmetal), obok Fabryki Norblina, a także na budowę wieży biurowej The Bridge wg projektu Ghelamco, która ma stanąć u zbiegu ul. Towarowej i ul. Grzybowskiej, przy placu Europejskim.
– O ile średni wskaźnik pustostanów w Warszawie wynosi około 10 proc., to dla wybranych budynków oddanych do użytku w ostatnich miesiącach 2020 r. lub na początku 2021 r. przekracza 40 proc. Jeśli poziom ten będzie dalej rósł, może to w efekcie wpłynąć na spowolnienie przyrostu nowej podaży lub na przekształcanie starszych projektów i poszukiwanie nowych funkcji dla tych nieruchomości. Dodatkową przesłanką spowolnienia przyrostu zasobów powierzchni biurowej w stolicy jest fakt, że w 2020 r. nie wpłynął żaden wniosek o pozwolenie na budowę budynku biurowego – zaznaczył Dominik Stojek, Partner Associate, dział doradztwa ds. nieruchomości, Deloitte.
Popyt na biura maleje w wyniku COVID-19
Eksperci Deloitte od dłuższego czasu przyczyn spadającej liczby nowych projektów biurowych upatrują w przesyceniu rynku. Teraz do tej kwestii dołączył jeszcze problem pandemii, a wraz z nią upowszechnienie pracy zdalnej, co z kolei zmniejszyło zapotrzebowanie na powierzchnie biurowe. Część firm zdecydowała się bowiem na model hybrydowy, łączący pracę stacjonarną i zdalną, natomiast niektórzy przedsiębiorcy całkowicie zrezygnowali z pracy w biurze na rzecz pracy zdalnej.
Chcąc przewidzieć, jak będą kształtować się trendy budowlane w przyszłości, eksperci Deloitte poddali analizie toczące się i wydane procedury w sprawie warunków zabudowy. Jak wynika z badań, w 2020 r. złożonych zostało co najmniej siedem takich wniosków dla przyszłej zabudowy biurowej lub wielofunkcyjnej z częścią biurową.
Wola dogoni Mokotów
Co ciekawe, coraz popularniejszym wśród inwestorów adresem staje się warszawska Wola. Zarówno wyniki tegorocznych, jak i ubiegłorocznych badań przeprowadzonych w ramach „Warsaw Crane Survey” potwierdzają ten trend. Oba pozwolenia na budowę wydane w 2020 r. dotyczą inwestycji zlokalizowanych właśnie na terenie Woli. W zeszłym roku ukończonych zostało 11 inwestycji, a w roku bieżącym zostanie zakończonych kolejne 7 projektów. Inwestycje te dostarczą ponad 150 tys. mkw. powierzchni biurowej, co łącznie daje wynik aż ok. 600 tys. mkw. nowej powierzchni biurowej oddanej do użytku w ciągu dwóch lat – 2020 i 2021 r. I choć Mokotów nadal prowadzi pod względem zasobów powierzchni biurowych, oferując ponad 1,5 mln mkw., od kilku lat w tej dzielnicy pojawiają się przede wszystkim już nie obiekty biurowe, a mieszkania oraz hotele.