Podczas robót budowlanych inwestor trafia na zabytkowy przedmiot. Jakie kroki powinien podjąć?
Obowiązki inwestora, który podczas robót budowlanych lub ziemnych natrafił na przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem jasno określa ustawa z 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Artykuł 32. ustawy nakazuje wstrzymanie wszelkich robót mogących uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczenie go przy użyciu dostępnych środków oraz niezwłocznie zawiadomienie o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe – wójta lub prezydenta miasta.
Kiedy można wznowić prace?
Po zgłoszeniu znaleziska, wojewódzki konserwator zabytków jest zobowiązany w terminie 5 dni dokonać oględzin odkrytego przedmiotu, jeżeli w tym terminie nie sprawdzi wykopaliska, przerwane roboty mogą być kontynuowane. Po dokonaniu oględzin konserwator może pozwolić na kontynuowanie przerwanych robót, jeżeli odkryty przedmiot nie jest zabytkiem lub dalsza budowa nie doprowadzi do jego uszkodzenia.
Jak długo inwestycja może być wstrzymywana przez konserwatora zabytków?
Jeżeli okaże się, że znalezisko jest wartościowe, konserwator może nakazać dalsze wstrzymanie robót i przeprowadzenie badań archeologicznych w niezbędnym zakresie oraz ich dokumentacji. Wstrzymanie robót nie może trwać jednak dłużej niż miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Jeśli jednak odkryty zabytek posiada wyjątkową wartość, konserwator zabytków może wstrzymać inwestycję nawet na pół roku.
Co jeśli znalezisko okaże się być wartościowe?
Zdarza się, że ze względu na ogromną wartość odkrycia, konserwator nakazuje pozostawienie go w miejscu znalezienia. To dotyczy np. natrafienia na ruiny budowli. W takiej sytuacji inwestorowi pozostaje rezygnacja z dalszych prac lub odpowiednie zabezpieczenie znaleziska archeologicznego i wkomponowanie go w powstający budynek. Branża budowlana zna niejeden przykład zabytków zaadaptowanych na potrzeby współczesnych obiektów.
Na czyj koszt prowadzone są badania archeologiczne?
Obowiązek pokrycia kosztów badań archeologicznych oraz ich dokumentacji spoczywa na osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej, która zamierza realizować roboty ziemne, czyli na inwestorze.
Jak postępuje się w przypadku, gdy zabytek został odkryty na początku wykonywania robót ziemnych i istnieje podejrzenie, że w pozostałej części gruntu również można znaleźć jakieś historyczne przedmioty?
Gdy niemożliwe jest przebadanie całego terenu przeznaczonego pod budowę konserwator zabytków może wyznaczyć dla obszaru prowadzenia prac stały nadzór archeologiczny na czas wykonywania robót ziemnych, a z przeprowadzonych działań archeolog wykonuje sprawozdanie.
Kto poza koserwatorem zabytków bywa zaangażowany w przypadku znalezienia na budowie zabytkowych przedmiotów?
W zależności od charakteru znaleziska, zaangażowane na budowie mogą zostać również inne instytucje. Tak jest np. w przypadku znalezienia niewybuchów i pozostałości wojennych - wówczas na placu budowy zjawiają się saperzy, natomiast w przypadku natrafienia na ludzkie szczątki konieczne będzie poinformowanie policji, która z kolei skieruje sprawę do prokuratury.
Co dzieje się ze znaleziskami archeologicznymi odkrytymi na placu budowy?
Wszystkie elementy historyczne znalezione w ziemi są własnością państwa i przejmują je odpowiednie instytucje. Małe przedmioty, jak monety czy naczynia, zabierane są z miejsca znalezienia, a po zbadaniu przez historyków zazwyczaj trafiają do muzeum. Jeżeli jednak na placu budowy odnalezione zostaną np. fragmenty osady czy ruiny budowli sprzed kilku wieków, konserwator zabytków może zlecić ich rozbiórkę, aby nie przeszkadzały przy realizacji dalszych etapów inwestycji.
