Dwudniowa konferencja organizowana przez Property Media Group zgromadziła w Warszawie licznych ekspertów z branży nieruchomości.
Pierwszy dzień konferencji rozpoczął się prelekcją Dominika Stojka, dyrektora, dział Rynków Kapitałowych w Europie Środkowo-Wschodniej, BNP Paribas Real Estate, który zaprezentował bieżącą sytuację makroekonomiczną i jej konsekwencje dla rynku nieruchomości. Pokreślił on, że 2013 rok był niekorzystny w strefie euro, przez co prognozowane 1,3 proc. wzrostu PKB w Polsce jest wynikiem całkiem dobrym. Sytuacja w Europie ma poprawić się w kolejnych latach, przez co wzrosną nakłady na inwestycje oraz wzrośnie siła nabywcza konsumentów.
Po prelekcji rozpoczął się panel dyskusyjny pod hasłem: Spowolnienia ciąg dalszy czy początek odbicia – rozmowa na temat sytuacji gospodarczej, moderowany przez Krzysztofa Olszewskiego, dyrektora zarządzającego ASP Media. Prelegenci – Dominik Stojek, Tomasz Ożdziński, partner w TPA Horwath, Otis Spencer, dyrektor zarządzający Grupy Peakside, prezes zarządu Peakside Polonia Management oraz Hubert Michalak z AIG Lincoln – wiele uwagi poświęcili rynkowi inwestycyjnemu w Polsce. Zauważyli, że główni inwestorzy w Polsce pochodzą z Francji, Niemiec, Izraela i Wielkiej Brytanii, niewielu jest natomiast z Azji. Jak stwierdził Otis Spencer, w naszym kraju jest niewielu silnych graczy, a polskie fundusze nie działają zbyt aktywnie na rodzimym rynku. Jako główny problem wymienił uwarunkowania prawne i instytucjonalne blokujące krajowe podmioty. Rozmówcy poruszyli również kwestię sytuacji na rynku biurowym. Dominik Stojka uznał, iż sytuacja gospodarcza w Polsce nie jest na tyle dobra, by spodziewać się wielu nowych firm wynajmujących biurowce, przez co należy nastawić się głównie na firmy już obecne na rynku. Jak podkreślił Hubert Michalak, oczywistą lokalizacją biurową, w której łatwiej jest znaleźć najemców, jest Warszawa. Zauważył jednak, że najemcy potrzebują również powierzchni na rynkach regionalnych. AIG Lincoln szczególny potencjał widzi w Radomiu.
Kolejną prelekcję poprowadziła Patrycja Dzikowska, dyrektor w Dziale Badań Rynku i Doradztwa, Jones Lang LaSalle, która omówiła trendy na rynku handlowym. Następnie wystąpił Krzysztof Nikisz z firmy Samsung Electronics Polska, który przedstawił zalety Samsung Smart Signage Platform, mówiąc o możliwości reklamy wielkoformatowej. Kolejnym punktem programu był panel dyskusyjny dotyczący rozwoju sieci handlowych. Moderatorem dyskusji była Beata Socha, redaktor zarządzający, Warsaw Business Journal, a panelistami: Anna Klinowska, menedżer ds. ekspansji, Alma Market, Rafał Fabisiak, radca prawny, K|P|R|F Law Office, Waldemar Ciępka, ekspert rynku retail, WMC Consulting oraz Patrycja Dzikowska.
Sytuację na rynku gruntów inwestycyjnych omówił Daniel Puchalski, dyrektor Działu Obsługi Gruntów Inwestycyjnych, Jones Lang LaSalle, który zwrócił uwagę, iż w 2013 roku inwestorzy przeszli od rozmów do zakupów. Największym zainteresowaniem cieszyły się tereny w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Krakowie i Trójmieście, lecz ożywienie zaobserwowano również w mniejszych miastach, np. Lublinie. W kontekście gruntów biurowych prym wiedzę stolica (a przede wszystkim dzielnica Wola), gdzie w najbliższych latach planowanych jest 150 000 mkw. powierzchni. Zainteresowaniem cieszy się również Centrum, Powiśle, Żoliborz i Mokotów. Potencjał rynku gruntów biurowych w Warszawie wynosi około 600 mln zł, natomiast w miastach regionalnych – około 250 mln zł. Średnia cena za 1 mkw. gruntu w stolicy to 600 – 2000 zł, w centrum – 2000 – 4000 zł, a w miastach regionalnych od 400 do 1100 zł.
Kolejną prelekcję poprowadziła Magdalena Frątczak, dyrektor działu powierzchni handlowych, CBRE, która zaprezentowała tematykę rekomercjalizacji powierzchni handlowych. O tym samym zagadnieniu dyskutowali paneliści kolejnej dyskusji, moderowanej przez Magdalenę Frątczak. W rozmowie wzięli udział: Anna Malcharek, dyrektor zarządzający Gemini Holdings, Grzegorz Czekaj, dyrektor Galerii Echo, Echo Investment oraz Maria Prokop, dyrektor marketingu, Master Management.
Ostatni panel dyskusyjny pierwszego dnia konferencji odbył się pod hasłem Skuteczny PR w branży nieruchomości. Panelistami byli Wojciech Gepner, Public Relations Manager, Echo Investment, Michał Stanisz, Marketing Director, The Blue Ocean Investment Group oraz Łukasz Kurpiewski, PR Manager, Mindset Communication Support, natomiast moderatorem – Tatiana Kałużniacka.
Drugi dzień konferencji zdominowały dyskusje o rynku biurowym, magazynowym, wieżowcach i rynku pracy w nieruchomościach.
Pierwsza prelekcja, poprowadzona przez Joannę Mroczek, dyrektor Działu Doradztwa i Badań Rynku, CBRE, dotyczyła aktualnej sytuacji na rynku powierzchni biurowych. Jak podkreśliła prelegentka, przyszłość rynku biurowego w stolicy zależy przede wszystkim od rozwoju miasta, strategii firm oraz uwarunkowań na rynku deweloperskim. Wrażenie robią plany infrastrukturalne miasta, lecz wiele zależy od terminu ich realizacji. Obecnie dla najemców najważniejsza jest elastyczność w aranżacji biura, gdyż coraz więcej firm planuje dynamiczne zmiany w organizacji pracy.
Kwestię sytuacji na rynku biurowego poruszono również podczas panelu dysksyjnego, moderowanego przez dr Zuzannę Paciorkiewicz, dyrektor w dziale zarządzania nieruchomościami (powierzchnie biurowe i magazynowe), DTZ. W rozmowie wzięli udział: Daniel Pater, Head of Asset Management, Fundusz Polonia I, Peakside, Jarosław Prawicki, Senior Leasing Manager, HB Reavis Sp. z o.o. oraz Joanna Mroczek. Jak powiedziała Zuzanna Paciorkiewicz: Duża podaż powoduje spadek stawek czynszów. W przypadku inwestorów i deweloperów nie jest to dobra sytuacja. Inaczej to wygląda z punktu widzenia najemców. Prelegenci podkreślili atuty starszych budynków. Mamy portfel 9 biurowców w wieku kilku, kilkunastu lat i średni poziom najmu to grubo ponad 90 proc. Część najemców się wyprowadziła, ale potrafiliśmy znaleźć następców. Wszystkie strony powinny wypracować satysfakcjonujący sposób współpracy. Budynki nowe często borykają się z tzw. chorobami wieku dziecięcego, można je wyleczyć, ale to generuje koszty - zauważył Daniel Pater. Warto zauważyć, że starsze obiekty mają np. więcej miejsc parkingowych niż nowobudowane. Jeśli deweloper zaoferuje odpowiednią jakość, to ma łatwiejszą pozycje negocjacyjną. Nowe budynki łatwiej z kolei dostosować do najnowszych wymagań najemców. Jeśli najemca wystarczająco szybko zdecyduje się na najem, można uwzględnić jego potrzeby podczas budowy – podkreślił Jarosław Prawicki. Prelegenci zwrócili również uwagę, iż większość najemców w stolicy to firmy już obecne w mieście, które potrzebują więcej miejsca. Podkreślono również potencjał wiążący się z sektorem BPO. BPO to dobry kierunek, dzisiaj otwiera się w naszym biurowcu przy Konstruktorskiej biuro Procter & Gamble. To ok. 1000 miejsc pracy - powiedział Jarosław Prawicki.
Prelekcję o zrównoważonych wieżowcach przeprowadziła Agnieszka Chmolewska, Echo Investment, która zwróciła uwagę na sprzyjające środowisku rozwiązania, omawiając projekt biurowca Q22, który powstanie w miejscu dawnego hotelu Mercure w Warszawie.
O tworzeniu przestrzeni wspólnej wokół biurowców opowiedział Michał Leszczyński, Partner, Grupa 5 Architekci. Zagadnienie to opisał na kilku przykładach realizacji pracowni. Przestrzeń publiczna wokół każdego budynku jest inna, inne są uwarunkowania planistyczne i potrzeba sporo pracy by zaaranżować ją funkcjonalnie. Niektóre obiekty funkcjonują też w określonym kontekście, który należy wykorzystać dla nowych rozwiązań – podkreślił.
Kolejna prelekcja dotyczyła perspektyw dla rynku magazynowego i tego, jakie branże będą inwestować i rozwijać powierzchnie magazynowe. Opowiedział o tym Paweł Nosal, Senior Associate w Dziale Powierzchni Logistycznych i Przemysłowych, Colliers International Poland, który wziął również udział w następnym panelu dyskusyjnym, dotyczącym prognoz dla rynku nieruchomości na 2014 rok. Pozostałymi gośćmi byli Anna Bartoszewicz-Wnuk, Dyrektor Działu Badań Rynku i Doradztwa, Jones Lang LaSalle oraz Krzysztof Misiak, kierownik sekcji ds. miast regionalnych oraz Associate w Dziale Powierzchni Biurowych, Cushman & Wakefield. Moderatorem rozmowy był Wojciech Doliński, Managing Director, Comparables, MRICS.
Ostatni panel dyskusyjny konferencji dotyczył zatrudnienia w branży nieruchomości. Moderatorem dyskusji był Mark Twomey, Managing Partner, Tara HR Consulting, a w rozmowie wzięli udział Alexander Morari, Managing Partner, Property Talents oraz Joanna Kozarzewska, Business Development Executive, HRK.
Partnerami konferencji The City Business Forum 2013 byli: ECE, Intelligent Technologies, IFMA Polska, METRO PROPERTIES oraz Samsung. Portal e-biurowce.pl był partnerem medialnym wydarzenia.