Cofnijmy się do roku, w którym spółka Karimpol rozpoczęła działalność w Polsce. Jak wtedy z perspektywy firmy wyglądał warszawski rynek biurowy? Jakie czynniki zadecydowały o rozpoczęciu ekspansji w naszym kraju?
Harald Jeschek: Kiedy spółka Karimpol rozpoczęła swoją działalność w Warszawie w 1997 roku, Polska była jeszcze kształtującym się rynkiem we wczesnym stadium rozwoju. To, co obecnie uznawane jest za oczywiste, jak na przykład pewność prawna czy infrastruktura, wówczas nie istniało. Dlatego też inwestowanie w Polskę było w głównej mierze zainicjowane przez oportunistycznych inwestorów zakładających dużo większy poziom ryzyka. Jednak czynnikiem, który miał dla nas decydujący wpływ na rozpoczęcie działalności w Polsce był duży potencjał rozwoju rynku nieruchomości komercyjnych.
Lata mijają, rynek biurowy w stolicy dynamicznie się rozwija. Pojawiają się nowe inwestycje, w tym wieżowce czy potężne kompleksy biurowe. Czy Pana zdaniem można wyróżnić jakiś przełomowy moment, który przyczynił się do tak szybkiego rozwoju rynku w Warszawie?
Właściwie nie było jednego, konkretnego momentu, który spowodowałby tak dynamiczny rozwój Warszawy. To raczej składowa wielu czynników, m.in. pracy u podstaw kontynuowanej przez wiele lat prowadzącej do stworzenia bezpiecznego środowiska ekonomicznego, pewien liberalizm w stosunku do spraw ekonomicznych i wiele innych czynników. Musimy również wziąć pod uwagę okres po kryzysie finansowym, kiedy to z powodu ograniczeń finansowych zostało wybudowanych stosunkowo niewiele obiektów. Teraz rozwój zmierza w zupełnie innym kierunku.
W jakim kierunku, według Pana, będzie podążał warszawski rynek biurowy?
Wiele projektów jest obecnie w fazie realizacji, nie ma także żadnej widocznej przesłanki, według której popyt miałby się zmniejszyć. Widzę pewną stabilizację rynku, który w przeszłości był bardzo zmienny. Przykładowo, obserwuję trend ku dłuższym terminom najmu, który może zdecydowanie przyczynić się do większej stabilizacji na rynku.
Czy swoją działalność firma Karimpol będzie w dalszym ciągu koncentrować w stolicy? A może rozważana jest ekspansja na polskie rynki regionalne?
Dostrzegamy trend, jakim jest ostatnio widoczne zainteresowanie inwestorów miastami regionalnymi. Strategią naszej Grupy jest dywersyfikacja działalności w różnych krajach Europy Środkowo-Wschodniej gdzie skupiamy się głównie na stolicach. Oznacza to, że póki co Warszawa jest jedynym miejscem gdzie koncentrujemy naszą aktywność w Polsce, chociaż nie rezygnujemy jeszcze całkowicie z ekspansji na polskie rynki regionalne.
Skyliner – jak sami Państwo przyznają – największy i najbardziej prestiżowy projekt biurowy firmy w Europie Środkowo-Wschodniej. Co zadecydowało o rozpoczęciu realizacji tej inwestycji?
Według nas Rondo Daszyńskiego jest najlepszą lokalizacją i jego rola na mapie biurowej Warszawy będzie przybierała na znaczeniu. Wspólnie z innymi deweloperami, którzy zdecydowali się na lokalizację inwestycji przy Rondzie Daszyńskiego lub w jego okolicy, tworzymy prestiżową dzielnicę biurową. Dzięki drugiej linii metra miejsce to staje się atrakcyjne dla inwestorów, potencjalnych najemców i pracowników biurowych. Poprzedni rok utwierdził nas w przekonaniu, że warszawski rynek wciąż posiada duży potencjał i okazał się przełomowy, biorąc pod uwagę zapotrzebowanie na przestrzeń biurową.
Skyliner jest certyfikowany w systemie BREEAM na poziomie Excellent. Jakie najbardziej innowacyjne zielone rozwiązanie zostanie zastosowane w biurowcu?
To nie jest jedno rozwiązanie, to mieszanka różnych rozwiązań. Istotnymi zaletami ekologicznymi budynku są fasady wykonane z materiałów zmniejszających przegrzanie i straty ciepła, wykorzystanie wody deszczowej do podlewania roślin w budynku, wentylacja z systemem odzyskiwania ciepła, technologia chłodzenia nieszkodliwa dla warstwy ozonowej, energooszczędne oświetlenie, segregacja materiałów poddawanych recyklingowi, polityka zmniejszania ilości odpadów oraz kontrola źródeł zanieczyszczenia powietrza. Projekt wykorzystuje również inne nowoczesne energooszczędne rozwiązania podnoszące wydajność i funkcjonalność powierzchni, na przykład narożne okna pozbawione kolumn, zapewniające optymalne doświetlenie, a także prostokątny plan podłogi, który pozwala na maksymalną elastyczność w aranżacji powierzchni biurowej. Co więcej, budynek będzie zasilany źródłami energii odnawialnej, na dachu zostaną zamontowane panele słoneczne.
Inną istotną kwestią dotyczącą naszego zielonego budynku jest innowacyjny system zarządzania, który będzie w pewnym sensie edukował użytkowników i monitorował parametry budynku w celu usprawnienia jego działania. Chcieliśmy zaproponować wyjątkowe podejście do potrzeb użytkowników Skylinera tak, by czuli się w nim zdrowo, bezpiecznie i komfortowo. Dlatego przeprowadziliśmy wiele analiz potencjalnych potrzeb użytkowników oraz wiele symulacji komputerowych, które pomogły nam przewidzieć między innymi odpowiednie poziomy temperatury, intensywność światła dziennego, przepływy powietrza i zapotrzebowanie na energię w różnych miejscach w budynku.
Prezentacja Skylinera rozpoczęła się na początku roku? Jakie są pierwsze reakcje, oceny inwestycji. Czy może pojawiają się już zapytania od firm w związku z wynajmem powierzchni w projekcie?
Reakcje związane z prezentacją projektu Skyliner na rynku przeszły nasze oczekiwania. Obserwujemy duże zainteresowanie środowiska biznesowego, wykazującego chęć zaangażowania się w ten projekt. Obecnie jesteśmy na etapie analizy zapytań firm na duże powierzchnie w budynku, które mogą okazać się kluczowymi najemcami Skylinera.
Dziękuję bardzo za rozmowę.