- Rosja i Turcja nadal w czołówce krajów o największej liczbie przygotowywanych nowych inwestycji na lata 2011-2012
- W Europie Zachodniej najwięcej nowych obiektów planowanych jest we Włoszech i Francji
- Centrum handlowe Stratford City w Londynie największym budowanym obecnie obiektem w Europie (176.500 mkw.)
Z raportu firmy Cushman & Wakefield wynika, że w 2010 r. nastąpił gwałtowny spadek liczby nowych centrów handlowych w Europie – największy od 1983 r. W ubiegłym roku oddano do użytku ok. 5,2 mln mkw. powierzchni, czyli o 30% mniej niż rok wcześniej. To drugi kolejny rok spadku podaży nowej powierzchni w centrach handlowych.
Oczekuje się jednak, że w 2011 r. aktywność deweloperska wzrośnie na większości rynków. Do końca bieżącego roku ma powstać 6,9 mln mkw. nowej powierzchni. Sytuacja na rynkach jest nadal niepewna w wielu krajach Europy – realizacja przyszłych projektów jest uzależniona od wzrostu gospodarczego, sprzedaży detalicznej i popytu najemców. Jeżeli wszystkie obiekty zostaną ukończone w terminie, łączna podaż nowej powierzchni w bieżącym roku przekroczy ubiegłoroczną o 33%.
Inwestycje w centra handlowe w Europie w latach 1980–2011
W 2010 r. otwarto w Europie 165 nowych centrów handlowych. Łączne zasoby powierzchni najmu brutto (GLA) w centrach handlowych w Europie wynoszą ponad 131,9 mln mkw. Tak jak w latach poprzednich najwięcej nowej powierzchni oddano do użytku w Europie Środkowo-Wschodniej (63%). Największym obiektem ukończonym w ubiegłym roku było centrum handlowe City-Park Grad w Woroneżu o powierzchni 144.300 mkw., które obecnie jest największym centrum handlowym w Rosji, nie licząc Moskwy. Rosja odnotowała najwyższy wzrost aktywności wśród wszystkich badanych rynków, na ten kraj przypadła jedna czwarta podaży nowej powierzchni w 2010 r.
Na wielu rynkach Europy Środkowo-Wschodniej wielkość powierzchni handlowej wyraźnie się zwiększyła, szczególnie w Bułgarii, gdzie otwarto siedem nowych obiektów, co oznacza wzrost w skali rocznej o 139%. W Europie Zachodniej najwięcej nowej powierzchni trafiło na rynek we Włoszech i w Hiszpanii. W 2010 r. we Włoszech otwarto 15 nowych centrów handlowych, a 4 obiekty zostały rozbudowane. Natomiast w Hiszpanii ukończono 7 nowych projektów i 3 rozbudowy. Spadek aktywności deweloperskiej dotknął Niemcy, Portugalię i Francję.
Rosja i Turcja są nadal w czołówce krajów europejskich pod względem liczby przygotowywanych nowych projektów. Na te kraje przypada ponad 40% wszystkich obiektów planowanych w Europie na lata 2011-2012. Oczekuje się dalszego znacznego wzrostu aktywności deweloperskiej w bieżącym roku na obu tych rynkach. Do końca 2012 r. w Rosji powstanie ponad 3 mln mkw. powierzchni najmu brutto, natomiast w Turcji podaż nowej powierzchni wzrośnie o prawie 1,8 mln mkw.
Charles Slater, partner i dyrektor działu powierzchni handlowych firmy Cushman & Wakefield, powiedział: „W 2010 r. w dwóch najważniejszych miastach Rosji oddano do użytku tylko dwa obiekty światowej klasy: Vegas w Moskwie (130.000 mkw. GLA) i Galeria w Petersburgu (93.000 mkw. GLA). Przewiduje się, że w Rosji zostaną ukończone w 2011 r. liczne projekty handlowe, których realizację rozpoczęto bądź planowano przed kryzysem i wstrzymano na czas dekoniunktury. Najemcy wykazują coraz większe zainteresowanie nowoczesną powierzchnią handlową, co będzie dodatkowo wpływać na wzrost liczby nowych inwestycji na tym wciąż słabo rozwiniętym rynku”.
W 2010 r. odnotowano wzmożoną aktywność inwestycyjną we wszystkich sektorach. Wartość transakcji inwestycyjnych w nieruchomości handlowe w Europie wyniosła 38,5 mld euro, co stanowi wzrost o 72% w porównaniu z 2009 r. We wszystkich krajach europejskich stopy kapitalizacji dla powierzchni w najlepszych centrach handlowych ulegały dalszej kompresji, przy czym największą odnotowano w Rosji, gdzie pod koniec roku stopy kapitalizacji wyniosły 10%. W 2011 r. aktywność na rynku inwestycyjnym w Europie nieznacznie wzrośnie, a stopy kapitalizacji raczej utrzymają się na stabilnym poziomie lub lekko spadną. Udział rynku nieruchomości handlowych w łącznej wartości inwestycji w nieruchomości komercyjne zwiększył się z 30% w 2009 r. do poziomu 33%, co świadczy o rosnącej popularności tej klasy aktywów.
Mike Rodda, dyrektor działu ds. inwestycji transgranicznych w nieruchomości handlowe w firmie Cushman & Wakefield, powiedział: „Już jakiś czas temu przewidywaliśmy silne ożywienie w Rosji i Turcji. Obecnie prognozy te się sprawdzają. Sytuacja na rynkach najmu poprawiła się i dostęp do środków finansowych stał się łatwiejszy, zwłaszcza w Turcji, co napawa deweloperów większym optymizmem. Oprócz poprawy płynności z miesiąca na miesiąc rośnie także zainteresowanie inwestorów”.
Katarzyna Michnikowska, Starszy analityk z działu Wycen i Doradztwa Cushman & Wakefield w Polsce, powiedziała: „Prognozowany na 2011 rok poziom podaży centrów handlowych w Polsce (400.000-450.000 m kw. GLA) wzrasta w porównaniu do roku 2010. Świadczy to o utrzymującym się wysokim zainteresowaniu sieci handlowych, deweloperów i inwestorów polskim rynkiem. Nowe inwestycje powstają przede wszystkim w miastach średniej wielkości (100.000-200.000 mieszkańców), które są stosunkowo mało nasycone nowoczesną powierzchnia handlową, a jednocześnie prezentują relatywnie wysoką siłę nabywczą. Wzrasta również udział rozbudów istniejących obiektów w całkowitym wolumenie podaży, będący dla instytucji finansujących bezpieczną alternatywą do nowych niesprawdzonych jeszcze lokalizacji”.